مؤلف:
ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، معروف به شیخ صدوق (م 381 ه.ق)
زندگی نامه:
شیخ صدوق (ره) از عالمان دینی شیعه در قرن چهارم هجری قمری است. وی بر اثر دعای حضرت بقیه الله (عج) متولد گردید.تاریخ دقیق ولادت وی مشخص نیست، اما آنچه از کتاب وی، کمال الدین، و کتاب غیبت شیخ طوسی استفاده می‌شود این است که وی پس از مرگ محمد بن عثمان عَمْری، دومین نائب خاص امام زمان(عج) و در اوائل نیابت خاصه ابوالقاسم حسین بن روح، نزدیک به سال 305 ه.ق متولد شده است. برخی گفته اند که تولد وی بعد از سال 305 ه.ق می باشد، و برخی سال 311 ه.ق را به عنوان سال تولد وی ذکر نموده اند. تولد و طفولیت وی در شهر مقدس قم بود.
شیخ صدوق قریب به سیصد کتاب تصنیف نموده که برخی از آنها عبارتند از:
من لا یحضره الفقیه، عیون اخبار الرضا (ع)، معانی الاخبار، الخصال، اکمال الدین و اتمام النعمه، علل الشرایع و الاحکام و الاسباب، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، التوحید، الاعتقادات و...
وی در سنه 381 ه.ق وفات نمود و در «ری» قریب به شاهزاده عبدالعظیم مدفون شد.
معرفی اجمالی کتاب:
از جمله منابع و مآخذ غنی و با قدمت زیاد و سابقه ی دیرین حدیثی در مباحث مهدویت، کتاب گران سنگ و ارزش مند کمال الدین و تمام النعمة است. بنا به استظهار مرحوم آقا بزرگ تهرانی، ظاهرا، نام اصلی آن، «اکمال الدین و اتمام النعمة» است و محور آن، اثبات غیبت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و بحث هایی در این ارتباط است .
کتاب کمال الدین وتمام النعمة را شیخ صدوق در اواخر عمر شریف اش در شهر نیشابور تالیف کرده است.
ظاهرا، سبب نگارش، سه چیز است:
1 - انحراف عده ای از شیعیان در باب مهدویت، اعتقاد به امر غیبت و عدول بعضی از آنان از تسلیم و پذیرش روایات به آراء و قیاس .
2 - ملاقات با مرحوم نجم الدین ابوسعید محمد بن حسن بن محمد بن احمد بن علی بن صلت قمی و درخواست و تشویق او بر تالیف چنین کتابی .
3 - رؤیای صادق و اشاره ی امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به تألیف کتابی درباره ی غیبت .
کتاب، شامل یک مقدمه و چندین باب در باره ی مباحث غیبت است .
اهم عناوین متن اصلی کتاب تقریبا پنج موضوع است (چنانکه خود شیخ هم در پایان مقدمه اشاره دارد):
1. غیبت انبیاء و حجت های الهی.
2. کسانی که طول عمر داشتند. با این بحث، امکان وقوع غیبت و طول عمر را ثابت می کندو آن را از محال بودن خارج می سازد.
3. نص بر امام دوازدهم و غیبت آن حضرت که از نص خداوند تبارک و تعالی و رسول اش شروع می کند و بعد از ذکر نصوص تمامی ائمه ی طاهر، با نص امام یازدهم و اخبار آنان بر وقوع غیبت، ختم می کند.
4. ولادت حضرت و شاهد ها و دلائل بر آن.
5. توقیعات و نامه های امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که این توقیعات، یکی از بهترین دلیل ها علیه منکران دوازدهمین ولی خدا است.
وضعیت نشر:
این کتاب دارای چاپ های متعدد و ترجمه های مختلف می باشد. این کتاب توسط «مؤسسه النشر الإسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة»، منتشر شده است . اين نسخه، توسط على‌اكبر غفارى، تصحيح و حاشيه‌نگارى شده است.
همچنین توسط «منشورات مؤسسه الأعلمی» در 2 جلد، با تصحیح شیخ حسین أعلمی، در بیروت چاپ گردیده است.
این کتاب توسط محمدباقر کمره ای به فارسی ترجمه و در دو جلد، توسط انتشارات اسلامیه تهران منتشر شده است.
ترجمه دیگری نیز از این کتاب توسط منصور پهلوان توسط انتشارات دارالحدیث در شهر قم منتشر شده است.
تهیه شده در معاونت پژوهش (واحد علمی سایت)